(137) 2. สฬายตนุปฺปตฺติกถา

[691] สฬายตนํ อปุพฺพํ อจริมํ มาตุกุจฺฉิสฺมิํ สณฺฐาตีติ? อามนฺตาฯ สพฺพงฺคปจฺจงฺคี อหีนินฺทฺริโย มาตุกุจฺฉิสฺมิํ โอกฺกมตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อุปปตฺเตสิเยน จิตฺเตน จกฺขายตนํ สณฺฐาตีติ? อามนฺตาฯ อุปปตฺเตสิเยน จิตฺเตน หตฺถา สณฺฐนฺติ, ปาทา สณฺฐนฺติ, สีสํ สณฺฐาติ, กณฺโณ สณฺฐาติ, นาสิกา สณฺฐาติ, มุขํ สณฺฐาติ, ทนฺตา สณฺฐนฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อุปปตฺเตสิเยน จิตฺเตน โสตายตนํ…เป.… ฆานายตนํ…เป.… ชิวฺหายตนํ สณฺฐาตีติ? อามนฺตาฯ อุปปตฺเตสิเยน จิตฺเตน หตฺถา สณฺฐนฺติ, ปาทา สณฺฐนฺติ, สีสํ สณฺฐาติ, กณฺโณ สณฺฐาติ, นาสิกา สณฺฐาติ, มุขํ สณฺฐาติ, ทนฺตา สณฺฐนฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[692] มาตุกุจฺฉิคตสฺส ปจฺฉา จกฺขายตนํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ มาตุกุจฺฉิสฺมิํ จกฺขุปฏิลาภาย กมฺมํ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… มาตุกุจฺฉิคตสฺส ปจฺฉา โสตายตนํ…เป.… ฆานายตนํ…เป.… ชิวฺหายตนํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ มาตุกุจฺฉิสฺมิํ ชิวฺหาปฏิลาภาย กมฺมํ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

มาตุกุจฺฉิคตสฺส ปจฺฉา เกสา โลมา นขา ทนฺตา อฏฺฐี อุปฺปชฺชนฺตีติ? อามนฺตาฯ มาตุกุจฺฉิสฺมิํ อฏฺฐิปฏิลาภาย กมฺมํ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

น วตฺตพฺพํ – ‘‘มาตุกุจฺฉิคตสฺส ปจฺฉา เกสา โลมา นขา ทนฺตา อฏฺฐี อุปฺปชฺชนฺตี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา –

‘‘ปฐมํ กลลํ โหติ, กลลา โหติ อพฺพุทํ;

อพฺพุทา ชายเต เปสิ [เปสี (สฺยา. กํ. ปี.)], เปสิ นิพฺพตฺตเต [นิพฺพตฺตตี (สี. สฺยา., สํ. นิ. 1.235), นิพฺพตฺตติ (ปี. ก.)] ฆโน;

ฆนา ปสาขา ชายนฺติ, เกสา โลมา นขาปิ จฯ

‘‘ยญฺจสฺส ภุญฺชติ มาตา, อนฺนํ ปานญฺจ โภชนํ;

เตน โส ตตฺถ ยาเปติ, มาตุกุจฺฉิคโต นโร’’ติ [สํ. นิ. 1.235]ฯ

อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ มาตุกุจฺฉิคตสฺส ปจฺฉา เกสา โลมา นขา ทนฺตา อฏฺฐี อุปฺปชฺชนฺตีติฯ

สฬายตนุปฺปตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

14. จุทฺทสมวคฺโค

(138) 3. อนนฺตรปจฺจยกถา

[693] จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ ยา จกฺขุวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธิ, สาว โสตวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ, น วตฺตพฺพํ – ‘‘ยา จกฺขุวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธิ, สาว โสตวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณํ อนาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… อปฺปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ นนุ โสตวิญฺญาณํ อาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… ปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชตีติ, อามนฺตาฯ หญฺจิ โสตวิญฺญาณํ อาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… ปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตี’’ติฯ

[694] จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ รูปนิมิตฺตํ มนสิกโรโต อุปฺปชฺชตีติ ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณํ รูปนิมิตฺตํ มนสิกโรโต อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

จกฺขุวิญฺญาณํ รูปารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณนฺติ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณํ รูปารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ โสตวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ